Thực hiện Quyết định số 2072/QĐ-BVHTTDL ngày 31/8/2022 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc tổ chức bảo tồn Lễ hội truyền thống tiêu biểu các dân tộc thiểu số, năm 2022. Sáng ngày 28/10/2022, UBND huyện Ngọc Lặc phối hợp với Vụ Văn hóa Dân tộc - Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức chương trình khai mạc bảo tồn, phục dựng, tái hiện Lễ hội Mường Lập năm 2022. Dự tại buổi lễ có đồng chí Trần Mạnh Hùng, Phó Vụ Trưởng Vụ Văn hoá Dân tộc, Bộ Băn hoá, Thể thao và Du lịch; Đồng chí Vương Thị Hải Yến, Phó Giám đốc Sở Văn hoá, Thể thao Du lịch tỉnh Thanh Hoá; đồng chí Phạm Văn Đạt, Phó Chủ tịch UBND huyện. Đại diện Ban Tuyên giáo Huyện uỷ; các chuyên viên Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hoá; Lãnh đạo, chuyên viên Phòng Văn hóa và Thông tin. Đại diện Lãnh đạo Trung tâm Văn hóa, Thông tin, Thể thao và Du lịch huyện. Đảng uỷ, HĐND, UBND, UB MTTQ xã Thạch Lập; Bí thư Chi bộ, trưởng làng của xã cùng các diễn viên, nghệ nhân và đông đủ nhân dân cũng về tham dự đông đủ.

Lễ khai được mở đầu bằng nghi thức đi phát lộc và mừng tuổi đầu năm. BTC lựa chọn 3 nhà (có người già, trẻ em, nhà nghèo) để đoàn đi phát lộc, mừng tuổi. Ông chủ lễ - Đội cồng chiêng – Nhạc - Chấp kích – Bát bửu – Kiệu – Bản hội đi đến từng nhà, dừng lại ở Ngõ, ông chủ đoàn rước thay mặt cho đoàn chúc năm mới và phát lộc, mừng tuổi cho 03 gia đình đã được thông báo chuẩn bị trước. Đ/c Phạm Văn Huy – Phó Bí thư Đảng ủy – Chủ tịch UBND xã Thạch Lập, báo cáo diễn văn truyền thống. Xã Thạch Lập ngày nay được hình thành từ 02 Mường lớn là Mường Yến và Mường Lập. Vùng miền nào cũng có những nét đặc trưng riêng. Mường Lập được thiên nhiên ban tặng cho nhiều thắng cảnh đẹp như: ruộng bậc thang thấp trồng lúa nếp Củ Ngâu hay còn gọi là nếp hạt Cau, nếp trứng khe, khoai mán vàng, lợn mán, Khe Cha, Hang Gió, Hang Quăn… đến nay địa phương còn lưu giữ được gần 1.000 nếp nhà sàn truyền thống của đồng bào dân tộc Mường thích hợp để làm du lịch sinh thái, du lịch khám phá, du lịch cộng đồng. Đặc biệt nơi đây, trước kia có lễ hội Mường Lập gắn với tín ngưỡng thờ “Bảo an chính trực Hựu thiện Đôn ngưng Thành Hoàng” hay còn gọi là Thành Hoàng làng người có công khai hoang lập nên Mường Lập, trung tâm là làng Lập Thắng xã Thạch Lập ngày nay. Theo các cụ cao niên trong xã kể rằng, lễ hội có từ xa xưa được tổ chức vào 7 tháng Giêng hằng năm và là lễ hội lớn, độc đáo mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Mường với những nội dung và nghi thức lấy nước tắm kiệu, đoàn rước kiệu đi phát lộc đầu năm, dâng các mâm lễ lên Thành Hoàng làng, tổ chức các trò chơi, trò diễn dân gian. Tuy nhiên do nhiều yếu tố khách quan và chủ quan, hiện nay lễ hội đã không còn được duy trì và tổ chức theo nghi thức truyền thống.

Trong những năm qua xã Thạch Lập luôn được sự quan tâm, chỉ đạo, hỗ trợ của các cấp các ngành từ huyện đến tỉnh đặc biệt là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa để thực hiện công tác bảo tồn, phục dựng lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc Mường đó là niềm vinh dự của Đảng bộ, chính quyền nhân dân các dân tộc xã Thạch Lập. Đồng thời đây cũng là trách nhiệm lớn lao mà địa phương phải có trách nhiệm phát huy hơn nữa giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc của lễ hội mang lại. Bảo tồn phát huy các giá trị văn hóa vừa là sản phẩm du lịch tiêu biểu của địa phương để xã Thạch Lập tiếp tục xây dựng làng du lịch cộng đồng lập thắng thu hút được đông đảo nhân dân và du khách.

Sau khi lễ khai mạc kết thúc, các quý vị đại biểu cùng với nhân dân được thưởng thức chương trình nghệ thuật chào mừng với chủ đề: “Ngọc Lặc – Một miền di sản”  gồm các tiết mục: Sắc Bùa của dân tộc Mường (di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia). Mường ta mở hội. Hát Xường giao duyên của dân tộc Mường (di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia). Múa Mõ. Trò diễn Pồn Pôông của dân tộc Mường (di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia).

Nhân dịp này, Vụ Văn hoá Dân tộc, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã trao tặng cho thôn Lập Thắng bộ Cồng Chiêng.